مقدمه
از آنجایی که در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، بدن انسولینی نمی سازد، این افراد باید انسولین مورد نیاز خود را به شکل تزریقات روزانه به بدن خود برسانند. در دیابت نوع ۲ که در آن یا انسولین به مقدار کم ترشح می شود و یا در بدن نسبت به عملکرد آن مقاومت وجود دارد، در اکثر مواقع در طی چند سال پس از تشخیص دیابت نیاز به انسولین در فرد مبتلا ظاهر می گردد و دیگر روش های قبلی درمان (مثل قرص های دیابت) قادر به کنترل قند خون نیستند. در دیابت حاملگی نیز باید به منظور کنترل قند خون از انسولین استفاده کرد.
انواع انسولین
انسولین به دو دسته انسانی و آنالوگ تقسیم می شود و از لحاظ تأثیر آن در بدن شامل ۴ دسته “سریع الاثر”، “کوتاه اثر”، “متوسط الاثر” و “بلند اثر” است.
خصوصیات انسولین
تقسیم انسولین به ۴ دسته فوق براساس خصوصیات زیر می باشد:
• زمان شروع اثر: زمانی است که در آن انسولین پس از تزریق شروع به فعالیت می کند.
• زمان اوج اثر: زمانی است که انسولین پس از تزریق به حداکثر فعالیت خود می رسد.
• مدت زمان اثر: کل مدت زمان فعال بودن انسولین در بدن است. البته در بخشی از این زمان که “مدت زمان موثر” نامیده می شود، فعالیت انسولین بیشتر است.
غلظت هر نوع انسولین براساس مقدار واحد انسولین در هر میلی لیتر (سی سی) بیان می شود که در حال حاضر برای تمامی انواع انسولین ۱۰۰ واحد در هر میلی متر است. در بعضی کشورها هنوز انسولین ۴۰ واحدی هم وجود دارد.
انواع مختلف انسولین همانند دوننده های المپیک هستند؛ برخی مانند دونده های دوسرعت هستند و با سرعت مسابقه را آغاز کرده، در طول مسیر با بیشترین سرعت می دوند و زود به نقطه پایان می رسند. برخی هم مثل دونده هایی ماراتن هستند؛ به آرامی شروع می کنند و به مدت طولانی به صورت آرام و یکنواخت به حرکت خود ادامه می دهند. برخی دیگر نیز حالتی بین این دو نوع دارند یعنی نه خیلی سریع اثر می کنند و نه خیلی کند. هیچ یک از این انسولین ها بر یکدیگر برتری ندارند و همه آنها در کنترل بهتر دیابت مؤثر هستند.
هم اکنون علاوه بر انسولین حیوانی، اشکال مختلفی از انسولین های آنالوگ در دنیا وجود دارد. سرعت اثر هر یک از این انسولین ها با یکدیگر متفاوت بوده و بیشتر افراد دیابتی برای کنترل بهتر قند خونشان مجبور به استفاده از بیش از یک نوع انسولین هستند.
انسولین های سریع اثر (Rapid-acting)
سریع الاثر ترین انسولین در این گروه یکی لیسپرو (هومولوگ) ساخت شرکت لیلی (Lilly) و دیگری آسپارت (نووولوگ) ساخت شرکت نووونوردیسک (Novo Nordisk)هستند. اثر این نوع انسولین حدوداً ۲۰-۱۰ دقیقه بعد از تزریق شروع و ۲-۱ ساعت پس از تزریق به بیشترین میزان رسیده و معمولاً تا ۴-۳ ساعت در بدن باقی می ماند. این نوع انسولین برای تزریق قبل از وعده های غذا طراحی شده است. زمانی که غذا در بدن هضم شده و در حال ورود به جریان خون می با شد، انسولین سریع الاثر بیشترین نقش را در انتقال قند حاصل از هضم غذا به درون سلول ها، ایفا می کند.
انسولین های کوتاه اثر (Short-acting)
انسولین کوتاه اثر یا رگولار ( Regular) نیز برای استفاده قبل از وعده های غذا طراحی شده است. با این تفاوت که این نوع انسولین دیرتر از انسولین سریع الاثر، شروع به اثر می کند. بنابر این باید ۴۵-۳۰ دقیقه قبل از غذا این نوع انسولین را تزریق نمایید. این نوع انسولین ۳-۲ ساعت بعد از غذا بیشترین اثر را دارد و حدوداً ۶ ساعت در بدن باقی می ماند. انسولین سریع اثر و انسولین کوتاه اثر هر دو بی رنگ هستند.
انسولین با اثر متوسط (Intermediate-acting)
این نوع انسولین که انسولین NPH را هم شامل می شود، نوعی انسولین است که به دلیل دارا بودن یک ماده خاص در ترکیب آن، جذب انسولین را در بدن کندتر می کند. به همین علت است که این نوع انسولین ظاهری کدر و شیری داشته و پیش از تزریق باید به آرامی آن را تکان داده و مخلوط کنید. این نوع انسولین نسبت به دو نوع انسولین قبلی دیرتر شروع به اثر کرده و مدت زمان بیشتری نیز در بدن باقی می ماند. این نوع انسولین ۲-۱ساعت بعد از تزریق شروع به اثر می کند، ۱۰-۴ ساعت بعد از تزریق به اوج اثر خود می رسد و تا ۱۶-۱۰ ساعت بعد از تزریق هم در بدن باقی می ماند. اگر شما انسولین با اثر متوسط را صبح تزریق کنید، اثر آن تمام روز در بدن باقی می ماند. این نوع انسولین را می توان با انسولین رگولار مخلوط کرد.
انسولین طولانی اثر (long-acting)
این نوع انسولین به گلارژین (لانتوس) و یا دِتِمیر (لِوِمیر) معروف است. این نوع انسولین ۴-۲ بعد از تزریق شروع به اثر کرده و ۲۴ ساعت در خون با غلظت یکنواخت باقی می ماند. انسولین گلارژین و دِتِمیر، هردو شفاف بوده و معمولاٌ قبل از خواب تزریق می شوند. برخلاف انسولینNPH ، این انسولین را نمی توان با انواع دیگر انسولین مخلوط کرد.
انواع انسولین
انواع مختلف انسولین بر اساس زمان عملکرد شان در بدن تولید شده اند. بعلت نوسان قند خون دربیماران دیابتی جذب انسولین مناسب برای بدن بیماران در پاسخگویی به این نوسانات باید همواره مدیریت شود. انواع مختلف انسولین که ممکن است شما با آن مواجهه شوید در زیر لیست شده است:
–انسولین سریع الاثر یا (Lispro)
این نوع انسولین بسیار سریع اثر کرده و میزان گلوکز خون را در مدت پنج دقیقه بعد از وارد شدن به جریان خون ، پائین می آورد.
حداکثر مقدار فعالیت این نوع انسولین تقریباً در یک ساعت بعد از تزریق است این نوع انسولین بعد از سه ساعت از زمان تزریق، دیگر فعالیتی ندارد.
یکی از مزایای تزریق انسولین سریع الاثر اینست که بعلت اثر سریع آن بر قند خون و طولانی نبودن فعالیتش امکان بروز هیپوگلیسمی در مریض بسیار کمتر است.
-انسولین کوتاه اثر یا رگولار
این نوع انسولین نسبت به انسولین لیسپرو (Lispro ) زمان بیشتری لازم دارد تا اثر خود را بروز دهد تقریباً ۳٠ دقیقه بعد از تزریق شروع به فعالیت می کند اما اثرش برای مدت طولانی تری باقی می ماند. حداکثر فعالیت این نوع انسولین سه ساعت بعد از تزریق است و تقریباً هفت ساعت بعد ، فعالیتی در جریان خون نخواهد داشت .
–انسولین متوسط الاثر یا NPH و انسولین Lente
هر دو این انسولین ها بر اساس الگوی مکانسیم طبیعی انسولین در بدن طراحی شده اند.در واقع غلظت کمی از انسولین فعال تا ۲۴ ساعت در بدن جاری می شود. میزان قند خون در طی چند ساعت بعد از تزریق کاهش می یابد. حداکثر فعالیت این نوع انسولین ١۲ ساعت بعد از تزریق است و در ١۲ساعت بعدی با شدت متوسط به فعالیت خود ادامه می دهد.
–انسولین طولانی الاثر ultralente
این انسولین برای افرادی طراحی شده است که تنها می توانند یک تزریق در طول روز داشته باشند. فعالیت این نوع انسولین بعد از مدت طولانی تری( حدوداً ۶ ساعت )در بدن آغاز می شود . اما میزان فعالیت پائین انسولین را تا ۲۵ ساعت در بدن حفظ می کند. در برخی بیماران این نوع انسولین مانند انسولین متوسط الاثر زمان کمتری در بدنشان فعال باقی می ماند.
–انسولین طولانی الاثرglargine
این نوع انسولین در بسیاری از مبتلایان به دیابت نوع یک استفاده می شود. اثر آن بسیار به انسولین طولانی الاثر ultralente شبیه است وبیمار دیابتی می تواند تنها با یک بار تزریق در طول شبانه روز گلوکز خود را کنترل کند. در مورد مصرف این انسولین باید احتیاط لازم صورت گیرد و برای تزریق با سایر انسولین ها در یک سرنگ مخلوط نشود.
–انسولین های مخلوط
انسولین های از قبل مخلوط شده ای که در بازار وجود دارند و برای افرادی که مشکل مخلوط کردن انسولین را به هر علتی نظیر دید ضعیف، لرزش دست و بی حسی انگشتان دارند مناسب است.
