آزمایش زمان پروترومبین (PT)، ترومبوپلاستین (PTT) وINR
تست PT یا Prothrombin Time (زمان پروترومبین ) و (PTT ( Partial Thromboplastin Time مدت زمان ایجاد لخته در خون را بررسی می کند. فرآیند لخته شدن خون در بدن شامل یکسری واکنشهای متوالی و پشت سر هم است که در آن فاکتورهای انعقادی پشت سرهم فعال می شوند و باعث لخته شدن خون می شوند. که اگر یکی از این فاکتورها دارای اختلال باشند میزان PT زیاد می شود. یکی از فاکتورهای این روند، فاکتور پروترومبین است که توسط کبد ساخته می شود و طی فرایند انعقاد به ترومبین تبدیل می شود.
تست PT علاوه بر وجود بیماریهای مربوط به انعقاد خون و تشخیص اختلال خونریزی مثل خون دماغ، خونریزی لثه و دوره های قاعدگی، وجود خون در ادرار و مدفوع و ورم مفاصل، برای بررسی چگونگی عملکرد داروهای رقیق کننده خون (ضدانعقادها) برای افرادی که قرار است تحت عمل جراحی قرار گیرند، نیز درخواست می شود.
آزمایش زمان پروترومبین ( PT ) ، آزمایشی است که در آن مدت زمانی را که طول می کشد تا خون لخته شود اندازه گیری می شود. همچنین آزمایش PT برای بررسی عملکرد داروهای ضد انعقاد انجام می شود.
INR ( نسبت همسو شده بین المللی )، روش استاندارد شده آزمون زمان پروترومبین ( PT ) است ، که بدون توجه به روش آزمایش انجام می شود.
بنا بر این پزشک شما می تواند نتایج را به خوبی متوجه شود، حتی اگر نتایج مربوط به آزمایشگاه های مختلف با روش های مختلف انجام شده باشد. با استفاده از سیستم INR ، درمان با دارو های رقیق کننده خون ( درمان ضد انعقاد ) هماهنگ و یکسان خواهد بود. در بعضی از آزمایشگاه ها فقط INR گزارش می شود و از PT استفاده نمی شود.
فاکتور های انعقادی خون برای انعقاد خون لازم هستند . پروترومبین یا فاکتور ۲ ، یکی از فاکتور های انعقادی است که توسط کبد ساخته می شود. ویتامین K برای ساخت پروترومبین و سایر فاکتورهای انعقادی لازم است. آزمایش زمان پروترومبین ، آزمایش بسیار مهمی است چون وجود ۵ فاکتور انعقادی خون را بررسی می کند ( فاکتور ۱ ، ۲ ، ۵ ، ۷ و ۱۰ ).
زمان پروترومبین در موارد زیر طولانی می شود :
- مصرف داروهای ضد انعقاد خون مثل وارفارین.
- زالو درمانی
- کاهش میزان فاکتور های انعقادی.
- تغییر در فعالیت هر یک از فاکتور های انعقادی.
- عدم وجود یکی از فاکتور های انعقادی.
- سایر مواد ، که مهار کننده نامیده می شوند ، روی فاکتور های انعقادی تاثیر می گذارند.
- افزایش استفاده از فاکتور های ضد انعقادی.
- زمان پروترومبین غیر طبیعی اغلب به دلیل بیماری کبدی و یا درمان با داروهای ضد انعقاد خون است.
سایر آزمایشات دیگر برای بررسی انعقاد خون ، زمان ترومبوپلاستین نسبی ( PTT ) می باشد ، این آزمایش زمانی انجام می شود که شما داروی هپارین مصرف می کنید. این آزمایش فاکتور های انعقادی دیگری را نیز اندازه گیری می کند. PT و PTT اغلب به طور همزمان برای بررسی مشکلات خونریزی و یا قبل از عمل جراحی انجام می شود.
علت انجام آزمایش زمان پروترومبین چیست ؟
آزمایش PT به دلایل زیر انجام می شود:
- بررسی علت خونریزی غیر طبیعی
- بررسی عملکرد داروهای ضد انعقاد مثل وارفارین. اگر آزمایش با این هدف انجام شود ، ممکن است در ابتدا روزانه aPT اندازه گیری شود ، وقتی که دوز مناسب دارو مشخص شد ، دیگر لازم به انجام هر روز آزمایش نیست.
- بررسی کاهش فاکتور های انعقادی. فقدان بعضی از فاکتور های انعقادی می تواند باعث اختلالاتی مثل هموفیلی ، (که بیماری ارثی می باشد ) شود.
- بررسی کمبود ویتامین K. ویتامین K برای ساخت پروترومبین و فاکتور های انعقادی لازم است.
- بررسی جهت انجام جراحی که احتمال خونریزی دارد.
- بررسی عملکرد کبد. میزان پروترومبین همراه با سایر آزمایشات کبد انجام می شود مثل : آسپارتات آمینوترانسفراز و آلانین آمینو ترانسفراز.
- بررسی اینکه اگر بدن فاکتور های انعقادی را سریع مصرف کند ، خونریزی متوقف نمی شود. این به این معناست که شخص DIC دارد ( انعقاد داخل عروقی منتشر)
چگونگی آماده سازی برای انجام آزمون سنجش PT
بسیاری از داروها می توانند نتیجه این آزمایش را تغییر دهند. باید پزشک را در مورد هر نوع دارویی که مصرف می کنید ( چه با نسخه چه بی نسخه ) مطلع سازید.
نتیجه آزمایش زمان پروترومبینآزمایش زمان پروترومبین ( PT ) مدت زمانی که طول می کشد تا خون لخته شود را اندازه گیری می کند.
میزان طبیعی PT
میزان طبیعی PT در جدول زیر ذکر شده است که مقادیر مرجع نامیده می شود و فقط برای راهنمایی است. این مقادیر از یک آزمایشگاه با آزمایشگاه دیگر متفاوت است و آزمایشگاهی که شما مراجعه می کنید ممکن است میزان مقادیر نرمال آن با مقادیر این جدول متفاوت باشد. جواب آزمایش باید میزان نرمالی را که آن آزمایشگاه استفاده می کند، داشته باشد. همچنین پزشک نتایج را بر اساس سلامتی و یا عوامل دیگر ارزیابی می کند. این به این معنا است که اگر جواب آزمایش خارج از میزان نرمال بود، ممکن است برای شما یا برای آن آزمایشگاه این میزان نرمال باشد.
روش استاندارد سازی نتیجه زمان پروترومبین که نسبت همسو شده بین المللی ( INR ) نامیده می شود ، باعث شده که نتایج در آزمایشگاه های مختلف با روش های مختلف ، یکسان گزارش شود.
با استفاده از سیستم INR ، درمان با دارو های رقیق کننده خون ( درمان ضد انعقاد ) هماهنگ و یکسان خواهد بود. در بعضی از آزمایشگاه ها فقط INR گزارش شده است و PT گزارش نمی شود.
INR ( نسبت همسو شده بین المللی ) و آزمون زمان پروترومبین ( PT )
PT ( آزمون زمان پروترومبین ) : ۱۱-۱۳ ثانیه
INR ( نسبت همسو شده بین المللی ) : ۰٫۸-۱٫۱
اگر زمان پروترومبین طولانی تر از حد طبیعی شود ( حدود ۱٫۵ تا ۲٫۵ برابر مقدار طبیعی و INR 2 تا ۳ )، باید دوز مصرفی وارفارین را تغییر داد.
زمان پروترومبین در افرادی که دریچه مصنوعی قلب دارند ، افزایش می یابد ، چون این دریچه ها باعث ایجاد لخته می شوند.
میزان غیر طبیعی PT
PT طولانی تر از حد طبیعی به معنی فقدان و یا کم بودن فاکتور های انعقادی ( فاکتور های ۱ ، ۲ ، ۵ ، ۷ و ۱۰ ) در خون است. همچنین می تواند به معنی فقدان ویتامین K ، بیماری کبدی مثل سیروز کبدی باشد. طولانی بودن PT می تواند به معنی ابتلا به انعقاد داخل عروقی منتشر ( DIC ) باشد ، که یک بیماری تهدید کننده ی حیات است که در آن بدن فاکتور های انعقادی را سریع مصرف می کند ، به طوری که خون نمی تواند لخته شود.
طولانی شدن PT از حد معمول می تواند به علت مصرف دارو های رقیق کننده خون مثل وارفارین و در موارد نادری هپارین باشد.
چه عواملی بر نتیجه آزمایش تاثیر می گذارد ؟
عللی که شما ممکن است نتوانید این آزمایش را انجام دهید و اینکه نتایج آزمایش ممکن است مفید نباشد، عبارتند از:
- مصرف داروهایی که بر روند انعقاد خون تاثیر می گذارد ( مثل وارفارین ) و ویتامین K . این داروها شامل : آنتی بیوتیک ها ، آسپیرین ، سایمتیدین ( تاگامت ) ، باربیتورات ، داروهای ضد بارداری ، هورمون درمانی ( HT ) و مکمل های ویتامین K .
- اسهال شدید و یا استفراغ می توان باعث از دست رفتن آب بدن و کم آبی شود. این ها باعث طولانی شدن PT می شوند. اگر اسهال موجب سوء جذب مواد غذایی ، ویتامین ها و مواد معدنی شود ( سندرم سوء جذب ) ، PT به دلیل کمبود ویتامین K طولانی تر می شود.
- خوردن غذا های حاوی ویتامین K مثل کام بوکلی ، نخود ، کلم پیچ و شلغم.
- مصرف زیاد الکل.
- مصرف دارو
باید دقت داشته باشیم که فعالین رشته طب سنتی که درک بالایی از مزاج شناسی دارند میتوانند با بررسی حالات صورت و بدن و بسته به مزاج افراد وضعیت خونی آنها را از یکدیگر متمایز نمایند، اما گاها نیاز مبرم به بررسی فاکتورهای خونی احساس می شود که باید حتما مراجعین گرامی نهایت همکاری را داشته باشند.
در تصویر زیر مکانیسم داخلی و خارجی انعقاد را مشاهده می نمایید. به رد پای پروترومبین و ترومبوپلاستین توجه نمایید.
